Threat Hunting (شکار تهدید) به فرآیندی فعال و پیشگیرانه برای جستجو و شناسایی تهدیدات امنیتی در شبکه‌های سازمانی یا سیستم‌های اطلاعاتی اشاره دارد که ممکن است توسط ابزارهای خودکار مانند آنتی‌ویروس‌ها و سیستم‌های تشخیص نفوذ (IDS) شناسایی نشده باشند. این کار معمولاً توسط تحلیل‌گران امنیتی یا متخصصان امنیت سایبری انجام می‌شود.
در این فرآیند، شکارچیان تهدید به دنبال نشانه‌ها و الگوهای رفتاری غیرعادی و مشکوک می‌گردند که می‌تواند حاکی از وجود یک نفوذ، بدافزار یا فعالیت‌های مخرب دیگر باشد. هدف از Threat Hunting این است که تهدیدهای پنهان و پیچیده که ممکن است در لایه‌های عمیق‌تر شبکه یا سیستم رخ دهد، کشف و قبل از آنکه خسارتی جدی وارد کنند، مهار شوند.
مراحل اصلی Threat Hunting عبارتند از:
- فرضیه‌سازی: شکارچی تهدید یک فرضیه ایجاد می‌کند که چگونه مهاجمان ممکن است وارد سیستم شده باشند یا چگونه تهدیدات ممکن است در محیط وجود داشته باشند.
- جمع‌آوری اطلاعات: داده‌های مربوط به شبکه، سیستم و رفتار کاربران جمع‌آوری می‌شود تا تهدیدهای احتمالی مشخص شوند.
- تحلیل و شناسایی: داده‌ها تحلیل شده و الگوهای غیرمعمول یا فعالیت‌های مشکوک شناسایی می‌شوند.
- واکنش: در صورت شناسایی تهدید، تیم امنیتی اقدام به رفع تهدید و اصلاح آسیب‌پذیری‌ها می‌کند.
این فرآیند به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به‌طور فعال و پیشگیرانه با تهدیدات امنیتی مقابله کنند و به جای تکیه بر روش‌های منفعلانه، از ابتکارات عملی استفاده کنند.
آشنایی با مراحل Threat Hunting
مراحل Threat Hunting (شکار تهدید) به طور کلی در چند فاز اصلی تقسیم می‌شود که به شکارچی تهدید کمک می‌کند تا به صورت سازماندهی‌شده به دنبال تهدیدهای سایبری بگردد و آنها را شناسایی و خنثی کند. این مراحل به شرح زیر هستند:
- فرضیه‌سازی (Hypothesis Creation)
در این مرحله، شکارچی تهدید بر اساس تحلیل اطلاعات، دانش پیشین یا رفتارهای مشکوک، فرضیه‌ای ایجاد می‌کند. این فرضیه‌ها معمولاً از منابع مختلف مانند گزارشات تهدید (Threat Intelligence)، الگوهای رفتاری غیرعادی و شناسایی آسیب‌پذیری‌ها شکل می‌گیرند. هدف این است که به صورت پیش‌بینی‌کننده، حملات احتمالی یا نفوذهای مخفی کشف شوند.
مثال:
- فرضیه: مهاجمان ممکن است از یک آسیب‌پذیری شناخته‌شده در نرم‌افزار فایروال استفاده کرده باشند تا به سیستم نفوذ کنند.
- جمع‌آوری داده‌ها (Data Collection)
شکارچیان تهدید به منظور آزمایش فرضیه‌ها و شناسایی تهدیدها، داده‌های گسترده‌ای را از سیستم‌ها و شبکه‌ها جمع‌آوری می‌کنند. این داده‌ها شامل:
- لاگ‌ها: ثبت وقایع سیستم‌های مختلف (مثل شبکه، فایل‌ها، سرویس‌ها)
- ترافیک شبکه: بررسی داده‌های جابجا شده در شبکه
- اطلاعات سیستم‌ها: وضعیت سخت‌افزار و نرم‌افزارهای در حال اجرا
- تحلیل و شناسایی (Analysis and Detection)
در این مرحله، داده‌های جمع‌آوری شده به‌دقت تحلیل می‌شوند تا نشانه‌های نفوذ یا رفتارهای غیرعادی شناسایی شوند. شکارچیان تهدید از ابزارهای تحلیل پیشرفته مانند SIEM (مدیریت رویدادها و اطلاعات امنیتی) و EDA (تحلیل داده‌های رفتار) استفاده می‌کنند.
فعالیت‌های کلیدی در این مرحله:
- بررسی برای الگوهای مشکوک در ترافیک شبکه
- تجزیه‌وتحلیل رفتار کاربران برای شناسایی هرگونه فعالیت غیرعادی
- تحلیل لاگ‌ها برای کشف رخدادهای ناشناخته
- پاسخ و واکنش (Response and Mitigation)
اگر در مرحله تحلیل، تهدیدی شناسایی شود، تیم امنیتی به سرعت اقدامات لازم برای مقابله با آن را انجام می‌دهد. این اقدامات ممکن است شامل:
- ایزوله کردن سیستم آلوده
- مسدود کردن ترافیک مخرب
- از بین بردن بدافزار یا برنامه‌های مشکوک
- اصلاح آسیب‌پذیری‌ها برای جلوگیری از تکرار حمله
- مستندسازی و بهبود فرآیند (Documentation and Lessons Learned)
پس از رفع تهدید، نتایج مستندسازی شده و فرآیندها مرور می‌شوند. هدف این مرحله این است که تیم امنیتی از اتفاقات رخ داده درس بگیرد و استراتژی‌های امنیتی را برای بهبود و پیشگیری از حملات آینده تقویت کند.
- به‌روزرسانی تهدیدات (Updating Threat Intelligence)
در نهایت، اطلاعات مربوط به تهدیدات شناسایی‌شده به پایگاه داده‌های تهدیدات افزوده می‌شود و فرضیه‌ها و روش‌های جدید برای شکار تهدیدات آینده ایجاد می‌شوند. این کار به سازمان‌ها کمک می‌کند که با تهدیدات نوظهور بهتر مقابله کنند.
این مراحل به شکارچیان تهدید کمک می‌کنند تا به صورت فعال و سیستماتیک تهدیدات پیچیده‌ای که توسط ابزارهای خودکار شناسایی نمی‌شوند را پیدا و از بین ببرند.
مزایای Threat Hunting چیست؟
Threat Hunting (شکار تهدید) دارای مزایای متعددی است که به بهبود امنیت سازمان‌ها کمک می‌کند. این فرآیند فعال و پیشگیرانه به تیم‌های امنیتی امکان شناسایی و مقابله با تهدیدات پیشرفته و پنهان را می‌دهد. در ادامه به مهم‌ترین مزایای آن اشاره می‌کنیم:
- شناسایی تهدیدات ناشناخته
ابزارهای امنیتی معمولاً مبتنی بر امضاها و الگوهای از پیش تعریف‌شده هستند و ممکن است نتوانند تهدیدات جدید یا پیچیده‌ای را که به صورت ناشناخته عمل می‌کنند، شناسایی کنند. شکار تهدید به تحلیل‌گران اجازه می‌دهد تا به دنبال تهدیداتی باشند که از این ابزارهای خودکار فرار کرده‌اند و به‌طور بالقوه به سیستم نفوذ کرده‌اند.
- کاهش زمان شناسایی و واکنش (Reduce Dwell Time)
شکار تهدید به کاهش زمان بین نفوذ و شناسایی آن (dwell time) کمک می‌کند. با شناسایی سریع‌تر تهدیدات، تیم‌های امنیتی می‌توانند سریع‌تر به آنها واکنش نشان دهند و از بروز آسیب‌های گسترده‌تر جلوگیری کنند. این فرآیند به بهبود Mean Time to Detect (MTTD) و Mean Time to Respond (MTTR) کمک می‌کند.
- افزایش آگاهی از وضعیت امنیتی (Improved Security Posture)
شکار تهدید باعث افزایش آگاهی از وضعیت امنیتی سیستم‌ها و شبکه‌های سازمان می‌شود. شکارچیان تهدید به بررسی رفتارهای غیرعادی می‌پردازند و نقاط ضعف یا آسیب‌پذیری‌هایی که ممکن است نادیده گرفته شده باشند را شناسایی می‌کنند. این اطلاعات می‌تواند به سازمان کمک کند تا دفاع‌های خود را بهبود دهد و استراتژی‌های امنیتی خود را تقویت کند.
- کشف و مقابله با حملات پیشرفته (Advanced Persistent Threats – APTs)
بسیاری از مهاجمان پیشرفته به مدت طولانی در شبکه‌ها باقی می‌مانند و به‌صورت مخفیانه اطلاعات را سرقت می‌کنند یا خسارت وارد می‌کنند. شکار تهدید می‌تواند به کشف این نوع حملات پیشرفته و ماندگار کمک کند که اغلب از دید ابزارهای سنتی پنهان می‌مانند.
- بهبود واکنش در برابر تهدیدات (Enhanced Incident Response)
از طریق شکار تهدید، تیم‌های امنیتی به دانش و بینش بیشتری درباره نحوه ورود و فعالیت مهاجمان در شبکه دست می‌یابند. این اطلاعات به آنها کمک می‌کند تا فرآیندهای پاسخ به حوادث را بهبود بخشند و سریع‌تر و مؤثرتر به تهدیدات واکنش نشان دهند.
- کاهش هشدارهای کاذب (False Positives)
با انجام شکار تهدید و تحلیل‌های عمیق، تیم‌های امنیتی می‌توانند تعداد هشدارهای کاذب را کاهش دهند. بسیاری از ابزارهای خودکار هشدارهای غیرضروری تولید می‌کنند، اما شکار تهدید به تحلیل دقیق‌تر داده‌ها و تعیین واقعی بودن یا نبودن تهدید کمک می‌کند.
- افزایش دانش و مهارت تیم امنیتی
شکار تهدید یک فرآیند فعال است که تیم‌های امنیتی را تشویق می‌کند تا مهارت‌های خود را ارتقا دهند و از فناوری‌های پیشرفته استفاده کنند. این کار به آنها کمک می‌کند تا دانش عملی درباره تکنیک‌های نفوذ و روش‌های مقابله با آنها به دست آورند.
- پیشگیری از تهدیدات آینده
شکار تهدید به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا قبل از وقوع یک حمله بزرگ، به تهدیدات احتمالی پی ببرند و آنها را خنثی کنند. همچنین، اطلاعات و دانش حاصل از فرآیند شکار تهدید به بهبود استراتژی‌های پیشگیرانه و به‌روزرسانی سیاست‌های امنیتی کمک می‌کند.
- کاهش خسارت‌های اقتصادی و عملیاتی
با شناسایی و مقابله سریع‌تر با تهدیدات، سازمان‌ها می‌توانند از وقوع حملات بزرگ که ممکن است منجر به توقف عملیات، از دست رفتن داده‌ها یا خسارت‌های مالی شوند، جلوگیری کنند. شکار تهدید به کاهش خسارت‌های مالی و افزایش پایداری کسب‌وکار کمک می‌کند.
چه ابزارهایی برای Threat Hunting وجود دارد؟
برای Threat Hunting (شکار تهدید)، ابزارهای مختلفی وجود دارد که به تیم‌های امنیتی کمک می‌کنند تا تهدیدات پنهان و پیچیده را در شبکه‌ها و سیستم‌های خود شناسایی کنند. این ابزارها از تکنیک‌های مختلفی مانند تحلیل داده‌ها، مانیتورینگ شبکه و بررسی رفتار کاربران استفاده می‌کنند. در ادامه به معرفی برخی از محبوب‌ترین ابزارها و پلتفرم‌های شکار تهدید می‌پردازیم:
- Splunk
یک پلتفرم قوی برای تحلیل لاگ‌ها و داده‌های مربوط به امنیت سایبری است. Splunk قابلیت‌های قدرتمندی برای جستجو، تحلیل و مانیتورینگ داده‌ها فراهم می‌کند که به تیم‌های امنیتی کمک می‌کند تا رفتارهای مشکوک و تهدیدات احتمالی را شناسایی کنند.
- ویژگی‌ها: تحلیل پیشرفته، جستجوی داده‌ها، مانیتورینگ لحظه‌ای.
- مناسب برای: تحلیل لاگ‌ها و بررسی ترافیک شبکه.
- ELK Stack (Elasticsearch, Logstash, Kibana)
ELK Stack یک پلتفرم محبوب و قدرتمند برای جمع‌آوری، ذخیره‌سازی و تحلیل لاگ‌ها و داده‌های شبکه است. Elasticsearch برای جستجوی سریع، Logstash برای جمع‌آوری و پردازش داده‌ها و Kibana برای تجسم و نمایش داده‌ها استفاده می‌شود.
- ویژگی‌ها: جستجوی سریع، تجسم داده‌ها، قابلیت جمع‌آوری داده‌ها از منابع مختلف.
- مناسب برای: تحلیل داده‌های بزرگ و تشخیص رفتارهای غیرعادی.
- Carbon Black
Carbon Black یکی از ابزارهای قدرتمند برای مانیتورینگ و شناسایی تهدیدات در سیستم‌های انتهایی (Endpoints) است. این ابزار به تیم‌های امنیتی کمک می‌کند تا فعالیت‌های مشکوک و تهدیدات پیچیده را در سطح دستگاه‌های انتهایی شناسایی و ردیابی کنند.
- ویژگی‌ها: تحلیل رفتار، تشخیص بدافزار، پاسخ سریع به حوادث.
- مناسب برای: مانیتورینگ و محافظت از دستگاه‌های انتهایی.
- CrowdStrike Falcon
CrowdStrike Falcon یک پلتفرم ابری پیشرفته برای حفاظت از سیستم‌های انتهایی و شکار تهدیدات است. این پلتفرم از هوش مصنوعی و تحلیل‌های پیشرفته برای شناسایی تهدیدات پیچیده استفاده می‌کند.
- ویژگی‌ها: تشخیص حملات در لحظه، هوش تهدیدات پیشرفته، تحلیل رفتاری.
- مناسب برای: شکار تهدیدات در سیستم‌های ابری و دستگاه‌های انتهایی.
- Wireshark
Wireshark یک ابزار متن‌باز برای تحلیل ترافیک شبکه است. این ابزار به تیم‌های امنیتی اجازه می‌دهد تا داده‌های شبکه را به صورت دقیق بررسی کنند و به دنبال نشانه‌های نفوذ یا فعالیت‌های غیرعادی بگردند.
- ویژگی‌ها: تحلیل بسته‌های شبکه، پشتیبانی از پروتکل‌های مختلف.
- مناسب برای: تحلیل ترافیک شبکه و شناسایی تهدیدات مبتنی بر شبکه.
- Sysmon (Microsoft)
Sysmon یکی از ابزارهای Microsoft Sysinternals است که برای نظارت بر فعالیت‌های سیستم و جمع‌آوری داده‌های جزئی‌تر از سیستم استفاده می‌شود. Sysmon اطلاعات دقیقی درباره فرآیندهای سیستم، تغییرات فایل‌ها و اتصالات شبکه ارائه می‌دهد که به شکارچیان تهدید کمک می‌کند.
- ویژگی‌ها: مانیتورینگ فعالیت‌های سیستم، جمع‌آوری اطلاعات لاگ‌ها.
- مناسب برای: تحلیل فعالیت‌های سیستم‌های ویندوزی.
- Mandiant Advantage Threat Intelligence
Mandiant یک ابزار قدرتمند برای تحلیل تهدیدات و شکار تهدیدات سایبری است. این پلتفرم از گزارش‌های تهدیدات جهانی و تکنیک‌های تحلیل پیشرفته برای شناسایی تهدیدات جدید و پیشرفته استفاده می‌کند.
- ویژگی‌ها: اطلاعات تهدیدات جهانی، شناسایی حملات پیشرفته.
- مناسب برای: سازمان‌هایی که نیاز به تهدیدات اطلاعاتی پیشرفته دارند.
- OSQuery
OSQuery یک ابزار متن‌باز است که به شما اجازه می‌دهد سیستم‌های لینوکس، ویندوز و مک را به صورت یک پایگاه داده SQL تحلیل کنید. این ابزار به شما امکان می‌دهد فعالیت‌های سیستم و شبکه را مانیتور کنید و اطلاعات را از سیستم‌ها به شکل ساختار یافته جمع‌آوری کنید.
- ویژگی‌ها: جستجو و تحلیل سیستم‌ها به سبک SQL.
- مناسب برای: شکار تهدیدات در سیستم‌های مختلف و جمع‌آوری اطلاعات امنیتی.
- Securonix
Securonix یک پلتفرم SIEM مبتنی بر تحلیل رفتاری و هوش مصنوعی است که برای شکار تهدیدات و شناسایی نفوذها به کار می‌رود. این ابزار از تحلیل‌های پیشرفته برای تشخیص تهدیدات پیچیده استفاده می‌کند.
- ویژگی‌ها: تحلیل رفتار، یادگیری ماشین، تشخیص ناهنجاری‌ها.
- مناسب برای: سازمان‌هایی که به دنبال SIEM پیشرفته هستند.
- AlienVault (AT&T Cybersecurity)
AlienVault یک پلتفرم همه‌کاره است که ابزارهای SIEM، اسکن آسیب‌پذیری، و مدیریت تهدیدات را در خود جای داده است. این پلتفرم با ارائه اطلاعات تهدیدات به‌روز و قابلیت‌های جامع مانیتورینگ، به شکار تهدیدات کمک می‌کند.
- ویژگی‌ها: SIEM، اسکن آسیب‌پذیری، اطلاعات تهدیدات.
- مناسب برای: کسب‌وکارهای متوسط که نیاز به پلتفرمی جامع دارند.
نتیجه گیری
این ابزارها به تیم‌های امنیتی کمک می‌کنند تا داده‌های شبکه و سیستم‌ها را جمع‌آوری و تحلیل کنند و تهدیدات پنهان یا پیشرفته را شناسایی و مهار کنند. بسته به نیاز و معماری سازمان، انتخاب یکی یا ترکیبی از این ابزارها می‌تواند به بهبود امنیت سایبری کمک کند.
